مقدمه
شرایــط جهـان امـروز و پیچیـدگـی و توسعـه نیازهـا و ورود به عصر دانـایی و بهره‌منـدی از خرد جمعی، اقتضا می‌کند تا دو نهاد مقدس خانواده و مدرسه به صورت هدفمند و سازمان یافته ، با شناخت کافی از مسائل تعلیم و تربیت ، نقش و حقوق متقابل ، با بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و توان یکدیگر و جامعه و جهان ، زمینه مناسبتری را نسبت به تربیت صحیح انسان‌های متعالی فراهم نمایند. در مدیریت مدارس امروز ضرورت حضور مؤثر اولیا در فرآیند تعلیم و تربیت بر کسی پوشیده نیست و اهمیت آن تا بدانجا است که مقام معظم رهبری فرموده‌اند : « اگر ما خانه و مدرسه را از نظر تعلیم و تربیت به یکدیگر متصل کنیم ، پیوندی مبارک انجام داده‌ایم که اگر به صورت کامل صورت گیرد کار مهمی است » اما علیرغم اینکه در اساسنامه یکی از وظائف سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان« ایجاد زمینه برای افزایش فعالیت‌های انجمن مدارس » و تشکیل شورایعالی انجمن به عنوان یکی از ارکان نام برده شده است و در قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش و آئین نامه اجرایی ، ضرورت حضور نمایندگان اولیا در این شورا مانند شورایعالی انجمـن تأکیـد گردیده است . اما برخی کاستی‌ها و نارسائیها و نبود پشتوانه‌های قانونی و ساختار و رویکرد سیستمی جامع برای حضور این نمایندگان در مراجع سیاستگذاری و اتخاذ تصمیم‌های محلی و ملی و پل ارتباطی بین انجمن مدرسه با منطقه و استان ، زمینه‌های پویایی و بالندگی و افزایش فعالیت‌های آنان را تحدید نموده است . خاستگاه ایـن افزایش در زمینه‌های علمی ، فرهنگی ، آموزشی ، اجتماعی و امور رفاهی جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت و حلقه مفقوده راه ارتباطی با شوراها و شورایعالی انجمن ایجاب می‌کند تا اصول چهارگانه تمرکز زدایی ، جلب مشارکت، واگذاری اختیارات و انعطاف پذیری بعنوان یک سیاست راهبردی تلقی گردد.
سازمان مرکزی انجمن حسب وظیفه خود برای رفع نارسائیها و خلاء‌های موجود و تحکیم همکاریها از یک سو و حضور تعریف شده ، دائمی ، فعال و نهادینه اولیا در فرآیند مدیریت ، برنامه‌ریزی ، تصمیم گیری از سوی دیگر مصمم به ایجاد اصلاحاتی در ساختار انجمن گردید که پس از طرح موضوع در شورای عالی آموزش و پرورش ، ماده واحدهای در جلسه 742 مورخ 24/11/85 تصویب و مجوز تشکیل شوراهای انجمن را در سطح استانها و مناطق اخذ نمود.
انتظـار می‌رود با تشکیـل این شوراهـا ، عـزم جـدی در وزارت آمـوزش و پرورش به ویژه سازمان مرکزی در بهره‌مندی از توانمندیها و ظرفیت‌های فکری تخصصی ، مشورتی نمایندگان اولیا و تفویض اختیار بیشتر به آنان گامهای عملی بیشتری برداشته شود.
«ماده واحده»
« سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان بارعایت اصل تعامل با شوراهای آموزش و پرورش و عدم تداخل در شرح وظایف آنها ،می‌تواند شوراهای انجمن اولیا و مربیان را در سطح استان ، شهرستان و منطقه با ترکیبو وظایفی که به تصویب شورای عالی انجمن اولیا و مربیان می‌رسد تشکیل دهد»1
ماده 1- تعریف :
به منظور توسعه فعالیت‌های انجمن اولیا و مربیان و بهـره‌منـدی مناسب از مشارکت‌های فکری وتخصصی آنـان در توسعـه بـرنامه‌ریـزی‌هـای منطقه‌ای ، شورایی بـا عنـوان « شورای انجمـن اولیا و مربیان تشکیل می‌گردد.
ماده 2- اهداف :
ایـن شوراهـا علاوه بر ایجاد زمینه و تسهیلات در جهت تحقق اهداف انجمن‌های اولیا و مربیان مدارس منطبق با اساسنامه در راستای اهداف ذیل نیز تلاش و برنامه‌ریزی خواهند نمود.
1ـ افزایش نقش اولیا دانش آموزان دربرنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری درراستای مأموریت‌های انجمن
2ـ افزایش نقش مدیران در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در راستای ارتقای مأموریت‌های انجمن
3ـ تحکیم و توسعه نقش خیّرین ، کارشناسان و مسئولان استان در حوزه‌های مرتبط بافعالیت‌های انجمن
4ـ ارتقاء سطح کمی و کیفی برنامه‌ها و فعالیت‌های انجمن و ایجاد هماهنگی و ارتباط لازم با متولیان تعلیم و تربیت
5ـ ایجاد زمینه‌های نظارت عمومی اولیا و مربیان بر عملکرد و برنامه‌های انجمن.
6ـ تبادل تجارب ، اشاعه نوآوری و خلاقیت در سطوح ستادی و اجرایی
7ـ توسعه تعامل با شوراهای آموزش و پرورش و برقراری ارتباط با سازمانها و نهادهای مرتبط با مأموریت‌های انجمن
ماده 3ـ ترکیب اعضا شورای انجمن اولیا و مربیان استان:
1ـ رئیس سازمان آموزش و پرورش ( رئیس شورا)
2ـ معاون پرورشی و تربیت بدنی
3ـ معاون پشتیبانی
4ـ کارشناس مسئول انجمن اولیا و مربیان( دبیر شورا )
5ـ تعداد سه نفر از اولیا ، عضو شوراهای انجمن مناطق
6ـ سه نفر از نمایندگان مدیران عضو شوراهای انجمن مناطق
7ـ یک نفر صاحب نظر در زمینه آموزش خانواده
8ـ یک نفر صاحب نظر و متخصص از مراکز راهنمایی و مشاوره خانواده(اولویت با پزشک خانواده، پزشک متخصص ، مشاور خانواده ، روان‌شناس متخصص می‌باشد.)
9ـ مدیرکل امور اجتماعی استانداری
10ـ رئیس مجمع خیرین مدرسه ساز استان
11ـ یک نفر از روحانیون آشنا به مسائل تعلیم و تربیت
ماده 4ـ وظائف شورای انجمن اولیا و مربیان استان:
1ـ برنامه‌ریزی به منظور آشنایی بیشتر اولیا نسبت به وظایف خویش در قبال فرزندانشان و هماهنگی آنها با برنامه‌های مدارس
2ـ برنامه‌ریزی به منظور توسعه و تعمیق آموزش خانواده و افزایش آگاهی اولیا ، نسبت به وظایف متقابل خانواده ، آموزش و پرورش و جامعه
3ـ برنامه‌ریزی به منظور افزایش کارآیی و اثربخشی شوراهای انجمن مناطق
4ـ برنامه‌ریزی به منظور ایجاد زمینه توسعه و تقویت مراکز راهنمایی و مشاوره خانواده
5ـ شناسایی و بررسی روش‌های مختلف جذب و ساماندهی تخصص‌ها و مهارتها و امکانات مردمی و ارائه راهکارهای مناسب جهت استفاده از آنها
6ـ ارائه روش‌های جذب کمک‌های مالی اولیا به شورای آموزش و پروش و هدایتشوراهای انجمن مناطق جهت نظارت بر اجرای تصمیمات اتخاذ شده .
7ـ نظارت بر برنامه‌ها و فعالیت‌های شوراهای انجمن مناطق و ارزیابی عملکرد آنها
8ـ بررسی مسائل و مشکلات ، طرحها و برنامه‌های پیشنهادی شوراهای انجمن مناطق
9ـ فراهم نمودن زمینه‌های همکاری با اشخاص حقیقی و حقوقی و سازمانها و نهادهای دولتی و غیردولتی به منظور تقویت فعالیت‌های انجمنها
10ـ انتخاب و معرفی نمایندگان اولیا برای عضویت در شورای آموزش و پرورش استان و شورای نظارت بر مدارس غیر انتفاعی و شوراهایی که فعالیت آنها به نوعی مرتبط با مأموریت انجمن است .
11ـ تعیین خط مشی‌های مناسب به منظور بهره‌گیری از امکانات پرورشی ، سرویس رفت و آمد مدارس ، امورتفریحی و رفاهی دانش آموزان
12ـ ارائه برنامه‌ها ، پیشنهادها وگزارش عملکرد به سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان
ماده 5ـ جلسات شورا حداقل هر دوماه یک بار با دعوت کتبی دبیر شورا تشکیل خواهد شد.
ماده 6ـ اعضا شورای انجمن برای مدت دو سال انتخاب شده و با حکم رئیس شورا مشغول به کار می‌شوند.
تبصره ـ احکام رئیس و دبیر شورا از سوی سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان صادر می‌گردد.
ماده 7ـ ترکیب شورای انجمن اولیا و مربیان شهرستان /منطقه/ناحی
1ـ مدیر یا رئیس آموزش و پرورش ( رئیس شورا)
2ـ معاون پرورشی و تربیت بدنی یا مسئول امور تربیتی
3ـ معاون پشتیبانی
4ـ کارشناس انجمن اولیا و مربیان (دبیر شورا)
5ـ سه نفر از نمایندگان اولیا دانش آموزان ، عضو انجمن‌های اولیا و مربیان مدارس
6ـ سه نفر از نمایندگان مدیران واحدهای آموزشی
7ـ یک نفر از مدرسان آموزش خانواده
8ـ یک نفر از مشاوران مرکز راهنمایی و مشاوره خانواده یا یک نفر صاحب نظر یا پزشک خانواده
9ـ مسئول امور اجتماعی فرمانداری یا بخشداری
10ـ رئیس مجمع خیّرین مدرسه ساز یا یک نفر ازخیّرین
11ـ یک نفر از روحانیون آشنا به مسائل تعلیم و تربیت
ماده 8 ـ وظایف شورای انجمن اولیا و مربیان شهرستان/منطقه/ناحیه
1ـ نظارت بر انتخابات و فعالیت‌های انجمن اولیا و مربیان مدارس و ارزیابی از عملکرد آنها
2ـ برنامه ریزی و ساماندهی کلاس‌های آموزش خانواده و آموزش اعضا انجمنها
3ـ برنامه‌ریزی به منظور جذب تخصص‌ها ، مهارتها و کمک‌های اولیا
4ـ ارائه پیشنهاد به شورای آموزش و پرورش مربوطه ، جهت ساماندهـی کمک‌های اولیا ، و نظارت بر نحوه هزینه کرد آن در واحدهای آموزشی
5ـ بررسی شیوه‌های مناسب جهت شناسایی مسائل و مشکلات تربیتی ، تحصیلی و برنامه‌ریزی برای رفع آن ، و استفاده مؤثر از مراکز راهنمایی و مشاوره خانواده
6ـ بررسی مسائل و مشکلات و طرحها و برنامه‌های پیشنهادی انجمن اولیا و مربیان مدارس.
7ـ تعیین راهکارهای مناسب جهت استفاده بهینه از امکانات پرورشی ، سرویس رفت وآمد مدارس ، امور و برنامه‌های تفریحی و رفاهی دانش آموزان
8ـ انتخاب و معرفی نمایندگان اولیا جهت عضویت در شورای آموزش و پرورش و شوراهایی که فعالیت آنها به نوعی مرتبط با مأموریت انجمن است .
9ـ ارائه طرحها و برنامه‌های ابتکاری به همراه گزارش عملکرد به شورای انجمن اولیا و مربیان استان
10ـ برقراری ارتباط با اشخاص،سازمانها و نهادهای دولتی وغیردولتی مرتبط با مأموریت‌های انجمن
ماده 9 ـ اعضاء شورای انجمن برای مدت 2 سال انتخاب و با حکم مدیر یا رئیس آموزش و پرورش مشغول به کار خواهند شد.
تبصره ـ احکام رئیس و دبیر شورا از سوی سازمان آموزش و پرورش استان صادر می‌گردد.
ماده 10ـ جلسات شورای انجمن با حضور رئیس شورا به صورت هر ماه یک بار با دعوت کتبی دبیر شورا تشکیل می‌گردد.
سایر موارد :
ماده 11 ـ شوراهای انجمن می‌توانند کارگروه‌های تخصصی را تشکیل داده و حدود وظایف هریک از آنها را تعیین نمایند.
ماده 12ـ جلسات شورا با حضور نصف به علاوه یک اعضا رسمیت یافته و مصوبات آن با تصویب دوسوم اعضای حاضر، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 13ـ درصورت ضرورت با پیشنهاد اعضا و موافقت رئیس شورا جلسه فوق العاده تشکیل می‌شود.
ماده 14 ـ رئیس شورا می‌تواند متناسب با موضوع و یا به پیشنهاد اعضا افراد صاحب نظر را برای شرکت در جلسات دعوت ویا نمایند.
ماده 15 ـ وظایف دبیرشورا :
1ـ تنظیم جدول زمان‌بندی جلسات شورا و ابلاغ آن به اعضا
2ـ تعیین دستور جلسات با هماهنگی رئیس شورا و ثبت صورتجلسات
3ـ پیگیری مصوبات شورا
4ـ تهیه و تنظیم گزارش‌های تفصیلی و برنامه‌های شورا
ماده 16ـ محورمذاکرات و مصوبات شورا باید با اهداف و وظایف مندرج در اساسنامه سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان ، بخش‌نامه‌های صادره و قوانین وزارت آموزش و پرورش انطباق داشته باشد.
ماده 17ـ مدت اجرای آزمایشی این آئین نامه 3 سال خواهد بود و آئین نامه نهایی پس از ارزشیابی و اصلاحات احتمالی ابلاغ خواهد شد.
ماده 18ـ دستورالعمل‌های این آیین نامه توسط سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان تهیه و ابلاغ می‌شود.
